مقدمه

اگرچه این روزها توصیه می شود تا حد امکان از حضور در مکان های شلوغ و بسته ای مانند وسایل نقلیه عمومی خودداری شود اما برخی از افراد جامعه ناچار به استفاده از این وسایل هستند. در چنین شرایطی رعایت اصول بهداشتی می تواند خطر ابتلا به کووید 19 را در وسایل نقلیه عمومی کاهش دهد. در این رابطه دو سوال ممکن است پرسیده شود. آیا استفاده از ماسک در وسائل نقلیه عمومی توصیه می شود؟ و در شرایط همه گیری بیماری کرونا نحوه صحیح استفاده از وسایل نقلیه عمومی چیست؟

شواهد مربوط به استفاده از ماسک در وسائل نقلیه عمومی: 

هنوز هیچ مدرکی وجود ندارد که ثابت کند استفاده از ماسک برای جلوگیری از ابتلا به عفونت ضروری است. با این حال، توصیه هایی برای استفاده از ماسک در شرایط خاص وجود دارد.‌‌ کشورهای مختلف در مورد اجباری بودن یا نبودن استفاده از ماسک قوانین متفاوتی دارند. کشور سنگاپور استفاده از ماسک در وسایل حمل و نقل عمومی را اجباری کرده است و اعتقاد دارد پوشیدن ماسک در مکان های شلوغی مانند اتوبوس و قطار شهری می تواند از انتقال ویروس تا حد زیادی جلوگیری نماید. در شهر دبی نیز پوشیدن ماسک درون وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس و مترو اجباری است. در این شهر برای تعداد استفاده کنندگان از مترو و اتوبوس نیز محدودیت هایی ایجاد شده و حضور تعداد بالایی از افراد به طور همزمان در این وسایل منع شده است.‌ در روزهای اخیر در ایران نیز قوانین‌‌ جدیدی در این خصوص اتخاذ شده است. با توجه به حجم قابل توجه جابجایی مسافر با وسائل حمل و نقل عمومی در تهران، ستاد ملی مبارزه با کرونا ویروس اعلام کرده است از روز ۱۳ اردیبهشت 1399 شهروندانی که قصد استفاده از مترو را دارند باید ماسک داشته باشند و این طرح اجباری است. 
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های امریکا نیز بر پوشیدن ماسک در مکان های عمومی و هرجایی که امکان حفظ فاصله اجتماعی وجود ندارد تأکید می کند. این سازمان برای کاهش انتقال و انتشار ویروس پیشنهاد می کند مردم در مکان های عمومی مانند وسائل حمل و نقل عمومی از ماسک استفاده نمایند. از طرفی این مرکز تأکید می کند که در چنین مکان هایی لازم نیست حتما مردم از ماسک جراحی یا ماسک N95 استفاده کنند و ماسک‌های پارچه ای معمولی و ماسک هایی که مردم خودشان در خانه تهیه می کنند برای استفاده در مکان های عمومی کفایت می نماید. از آنجا که هجوم مردم برای خرید ماسک ممکن است باعث بروز مشکل در تأمین ماسک برای بیمارستان ها و نیروهای درمانی شود، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های امریکا تأکید می کند مردم از ماسک های ساده و تهیه شده در خانه استفاده نمایند تا ماسک های جراحی و N95 بدون مشکل در اختیار کادر درمانی قرار گرفته و بیمارستان دچار کمبود ماسک نشود.  

شواهد مربوط به نحوه صحیح استفاده از وسائل نقلیه عمومی:

توصیه ها و شواهد نشان می دهند بهتر است افراد تاحد ممکن از وسایل حمل‌و نقل عمومی استفاده نکنند؛ اما اگر مجبور به استفاده از آنها هستند رعایت اصول بهداشتی می تواند خطر ابتلا به کووید 19 را تا حد زیادی کاهش دهد. در بسیاری از کشورها برای حفظ فاصله اجتماعی، برخی از صندلی‌ها در اتوبوس، مترو و سایر وسایل نقلیه غیرقابل دسترس شده اند. ردیف اول صندلی ها نیز برای حفظ ایمنی راننده ها قابل استفاده نیست. همچنین، همه وسایل نقلیه و ایستگاه ها بویژه محل هایی که امکان تماس با آنها بیشتر است به طور مکرر ضد عفونی می شوند. اصول بهداشتی زیر هنگام استفاده از وسایل نقلیه عمومی پیشنهاد می شوند:
•    از ماسک و دستکش استفاده شود.
•    درصورت داشتن تب و سرفه اصلا از وسایل حمل ‌و نقل عمومی استفاده نشود.
•    تا حد امکان در ساعات اوج شلوغی و پرتردد از وسایل حمل‌ و نقل عمومی استفاده نشود. 
•    میله‌ و نرده و سایر جاهای غیرضروری در اتوبوس و مترو تا حد امکان لمس نشود. در صورتی که برای حفظ تعادل نگه داشتن میله ها لازم است، از دستکش یا دستمال استفاده شود.
•    بعد از دست زدن به میله‌ها، به‌هیچ‌عنوان دست‌ها با بینی، چشم و دهان تماس پیدا نکند و بلافاصله دست‌ها با ژل ضدعفونی‌کننده یا الکل ضدعفونی شود.
•    سر و صورت به میله و شیشه‌ها تکیه داده نشود.
•    با فاصله از دیگران ایستاده و حتما فاصله‌ی مناسب با سایر افراد حفظ شود.
•    هنگام عطسه یا سرفه در وسایل نقلیه عمومی با دستمال کاغذی یا قسمت بالای آستین، جلوی دهان را گرفته و سپس دستمال در سطل زباله انداخته شود.
•    تاحد ممکن برای حساب‌کردن کرایه‌ی از پول نقد استفاده نشود.
•    از خوردن و آشامیدن در وسائل نقلیه عمومی خودداری شود.
•    تا حد ممکن از گوشی موبایل استفاده نشود. در صورت استفاده، دست‌ها و گوشی ضدعفونی شوند.
•    بعد از پیاده‌شدن از وسایل نقلیه‌ی عمومی دست‌ها با ژل ضدعفونی شده و بلافاصله بعد از دسترسی به آب و صابون، دست و صورت شسته شوند.

نتیجه‌گیری

اگرچه در برخی از کشورها پوشیدن ماسک در مکان های عمومی و شلوغ مانند اتوبوس و مترو اجباری بوده و حتی جریمه هایی برای عدم رعایت این دستورالعمل در نظر گرفته شده است، سازمان های بین المللی پوشیدن ماسک در مکان های عمومی مانند وسائل نقلیه عمومی را اجباری نکرده اند اما همه آنها به طور جدی پوشیدن ماسک در چنین مکان هایی را توصیه می کنند. این سازمان ها همچنان بر فاصله گذاری اجتماعی و حفظ فاصله 2 متری افراد از یکدیگر تأکید زیادی دارند و رعایت اصول بهداشتی مانند شستن دست ها، پرهیز از دست زدن به چشم ها، بینی و دهان هنگام حضور در مکان های عمومی وگرفتن جلوی دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه در مکان های عمومی را جهت جلوگیری از انتقال و انتشار ویروس بسیار پر اهمیت می دانند.

منابع

1. Wearing of masks to be made compulsory on public transport: Khaw Boon Wan,.11 Apr 2020,
2. https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/covid-19-face-mask-compulsory-public-transport-khaw-boon-wan-12633738
3. Patrick Ryan.  Coronavirus: Face masks must be worn on Dubai public transport. 25 Mar 2020, https://www.thenational.ae/uae/transport/coronavirus-face-masks-must-be-worn-on-dubai-public-transport-1.997420 
4. New York Orders Residents to Wear Masks in Public, https://www.nytimes.com/2020/04/15/nyregion/coronavirus-face-masks-andrew-cuomo.html
5. Use of Cloth Face Coverings to Help Slow the Spread of COVID-19., https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/diy-cloth-face-coverings.html
6. Colin Dwyer, Allison Aubrey,. CDC Now Recommends Americans Consider Wearing Cloth Face Coverings In Public, April 3, 2020. https://www.npr.org/sections/coronavirus-live-updates/2020/04/03/826219824/president-trump-says-cdc-now-recommends-americans-wear-cloth-masks-in-public
7. Thomas Perls,. The CDC now recommends wearing a mask in some cases – a physician explains why and when to wear one, April 6, 2020. https://theconversation.com/the-cdc-now-recommends-wearing-a-mask-in-some-cases-a-physician-explains-why-and-when-to-wear-one-135590
8. Andrea Leinfelder., CDC now recommending masks for general public, but cloth, not surgical, 6 Apr 2020; https://www.houstonchronicle.com/news/houston-texas/houston/article/CDC-now-recommending-masks-for-general-public-15182347.php
9. Public transportation and the coronavirus, If not strictly necessary, do not travel! 21 Apr 2020; https://9292.nl/en/news/news-items/public-transportation-and-the-corona-virus
10. Emma Elsworthy, Coronavirus: How safe is it to get public transport in a pandemic? 25 Mar 2020; https://www.abc.net.au/news/2020-03-25/coronavirus-is-it-safe-to-take-public-transport/12084418
11. Paul Nuki, Sarah Newey,. How to avoid the spread of coronavirus when travelling on public transport. 25 Mar 2020. https://www.telegraph.co.uk/global-health/science-and-disease/coronavirus-public-transport-how-avoid-catch-travelling-advice-tubes/
12. Coronavirus public transport advice. 6 Apr 2020; https://www.doncaster.gov.uk/services/health-wellbeing/coronavirus-public-transport-advice
13. Australian government, Department of health. Coronavirus disease (COVID-19), Information for Public Transport – Version 4 (23/03/2020). https://www.health.gov.au/sites/default/files/documents/2020/03/coronavirus-covid-19-information-for-drivers-and-passengers-using-public-transport_1.pdf 
14. فرماندار تهران از اجرای طرح استفاده اجباری از ماسک در مترو از فردا (۱۳ اردیبهشت ماه) خبر داد.خبرگزاری دانشجویان ایران، ایرنا