مقدمه

به نظر می رسد واکسیناسیون راه نهایی توقف پاندمی کووید-19 است. در حال حاضر، هیچ واکسنی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس عامل این بیماری که به تایید نهادهای نظارتی مربوطه رسیده باشد در دسترس نیست؛ اما محققان در تلاشند هر چه زودتر به یک واکسن موثر دست پیدا کنند. یکی از چالش های پیش روی تولید واکسن، تضمین ایمنی آن است. حال سوال این است که آیا امکان دارد واکسن کرونا هم باعث ابتلا و مرگ افراد شود؟

شواهد موجود در زمینه پاسخ به سوال 

واکسن های کووید که در مرحله آزمایش هستند از انواع گوناگونی شامل پروتئین، RNA، DNA و ویروس های تضعیف شد تشکیل شده اند. واکسن هایی که از ویروس زنده ضعیف شده تشکیل شده اند، اغلب به آزمایش ایمنی گسترده تری نیاز دارند. در مورد این نوع از واکسن ها برای افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند، نگرانی وجود دارد. نتایج آزمایشات حاصل از واکسن هایی که توسط محققان در دست تهیه هستند، نشان می دهد همه واکسن ها عوارض جانبی دارند. هیچکدام از این واکسن ها هنوز برای استفاده گسترده مورد تأیید قرار نگرفته و آزمایشات بیشتری لازم است، اما واکسن هایی که به مرحله مطالعه انسانی رسیده اند عموما  پاسخ ایمنی به ویروس ایجاد کرده اند. هر یک از این واکسن ها عوارضی مانند خستگی، تب، سردرد، درد عضلانی یا درد در محل تزریق داشتند و طیف وسیعی از اثرات جانبی وجود داشت. شواهد نشان می دهد 7 تا 10 روز بعد از تزریق واکسن کرونا به افراد داوطلب، افراد علامت تب را تجربه کرده اند اما هیچکدام از واکسن ها تهدیدکننده زندگی نبودند. در مورد واکسنی که در دانشگاه آکسفورد در حال آزمایش است، حدود 70 درصد از شرکت کنندگان خستگی، 68 درصد سردرد، 60 درصد درد عضلانی، 56 درصد لرز و 18 درصد تب را گزارش کردند. علائم این واکسن از خفیف تا شدید متغیر است. البته نسبت به تایید واکسن ها از لحاظ کارایی و ایمنی در سطح دنیا حساسیت زیاد وجود دارد و علاوه بر نهاد های ملی کشور ها که تایید واکسن ها را بر عهده دارند توصیه ها و نظارت های نهاد های بین المللی نظیر یونسیف و سازمان جهانی بهداشت به کشور ها در راستای تعیین بی خطری و کارهایی واکسن ها کمک های فنی و مشاوره ای می دهند. در کشور ما نیز معاونت بهداشت و سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت به ارزیابی و تایید واکسن ها می پردازند. 

نتیجه‌گیری

در مورد تزریق واکسن هایی که از ویروس زنده ضعیف شده تهیه شده اند به افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند، نگرانی وجود دارد. هر یک از واکسن های تحت آزمایش کرونا عوارضی مانند خستگی، تب، سردرد، درد عضلانی یا درد در محل تزریق داشتند اما هیچکدام از واکسن ها تهدیدکننده زندگی نبوده اند. هر چند با توجه به نیاز فوری در سراسر جهان به این واکسن و تسریع در روند تولید آن در زمان کم، ممکن است پیامد های ناخواسته ای از جمله تشدید بیماری یا خطرات احتمالی دیگری را به دنبال داشته باشد اما نهادهای بین المللی و ملی کشورها بررسی و تایید واکسن ها را از نظر کارایی و ایمنی به طور جدی بررسی میکنند.

منابع

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/in-depth/coronavirus-vaccine/art-20484859
2. https://www.newsroom.co.nz/be-prepared-for-covid-19-vaccine-side-effects
3. Shoenfeld Y. Corona (COVID-19) time musings: our involvement in COVID-19 pathogenesis, diagnosis, treatment and vaccine planning. Autoimmunity Reviews. 2020.
4. Graham BS. Rapid COVID-19 vaccine development. Science. 2020;368(6494):945-6.
5. Diamond MS, Pierson TC. The Challenges of Vaccine Development against a New Virus during a Pandemic. Cell Host Microbe. 2020;27(5):699-703.
6. Eyal N, Lipsitch M, Smith PG. Human challenge studies to accelerate coronavirus vaccine licensure. The Journal of infectious diseases. 2020;221(11):1752-6.